ચરોતરી બોલીની વિશેષતાઓ
મધ્યગુજરાતની મહી નદીની આસપાસના વિસ્તારને
ચરોતરના પ્રદેશ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ ચરોતરના પ્રદેશની બોલીને ચરોતરી બોલી
તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ચરોતરી બોલી, પટની બોલી સાથે ઘણી સામ્યતા ધરાવે છે. આ
ઉપરાંત ચરોતરી બોલીની કેટલીક વિશિષ્ટ લાક્ષણિકતાઓ છે જે નીચે મુજબ છે:
*ચરોતરી બોલીની લાક્ષણિકતાઓ
૧. ઉચ્ચારણ વિષયક લાક્ષણિકતાઓ:-
(અ) ‘અ’, ‘ચ’, ‘છ’, ‘જ’, ‘ઝ’
નાં સ્પર્શ સંઘર્ષી ઉચ્ચારણ થાય છે.
દા.ત.
ખેતરો > ત્સેતરાં
છોકરો > ત્સોકરો
ઝાડ > દ્ઝાડ વગેરે......
(બ) ‘હ’ શ્રુતિનો
સાર્વત્રિક કૃતિઓ
દા.ત.
મારો > મ્હારો
મગ > મહગ
કઢી > કહ્ઢી
(ક) ‘ય’ શ્રુતિનું વધુ
ઉપયોગ જોવા મળે છે.
દા.ત.
આંખ > આંખ્ય
લાગ > લાગ્ય
બારણું > બાયણું
માણેક > માણ્યેક વગેરે....
(ડ) ‘ડ’ અને ‘ણ’ પૂર્વેના ‘ર’
નો ‘ય’ થાય.
દા.ત.
સારડી > સાયડી
ચાકરડો > ચાકયડો વગેરે....
૨.વ્યાકરણ વિષયક વિશેષતાઓ
(અ) ‘અ’કારાન્ત નામોને
બહુનામોમાં ‘ઓ’ પ્રત્યય લાગે છે.
દા.ત.
માણસો > માંહણાં
ઢોર > ઢોરાં
ખેતરો > ખેતરાં
(બ) પંચમી વિભક્તિનાં ‘થી’
પ્રત્યયને બદલે ‘હિ’નો ઉપયોગ જોવા મળે છે.
દા.ત.
ક્યાંથી > ત્યાંહિ
(ક) સહાયકારક ક્રીયાપદોમાં ‘છ’ના
રૂપોમાં અત્ય સ્વરો લુપ્ત થાય છે.
દા.ત.
હું જાઉં છું > હું
જાત્સ
તે મારે છે > તે માત્સ
હું નિશાળે જઉં છું >
હું નેહાર જાત્સ
તે આવે છે > તે આવત્સ
(ડ) સંભાવના અને વર્તમાન
કાળના બીજા પુરુષ એક વચનના રૂપો પહેલા પુરુષ જેવા હોય છે.
દા.ત.
તું કેમ મારે છે > તું
કેમ મારું છ
તું આવે છે > તું
આવુંત્સ
૩. ચરોતરી બોલીનાં શબ્દભંડોળ નીચે મુજબ છે.
દા.ત.
બાજુ > ગમ
આગળ > અગાડી
લડવું > વડવું
થોડી > છાની
તપેલી > છકુરિયું
મુસાફરી > સફારી
કચરો > ફોગચો
જીવડુ > ડુડું ...
0 ટિપ્પણીઓ
Please do not Enter any Spam Link in the Comment box.😈