ઉત્પાદન ઈન્વેન્ટરીના પ્રકારો ઉદાહરણ દ્વારા સમજાવો|Explain the types of product inventory with an example

ઉત્પાદન ઇન્વેન્ટરીના મુખ્યત્વે ચાર પ્રકારો છે, જે ઉત્પાદન પ્રક્રિયાના દરેક તબક્કે અલગ-અલગ હેતુઓ માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે. ચાલો તેને ઉદાહરણ સાથે સમજીએ.

 

1.કાચો માલ (Raw Materials)

 

કાચો માલ એ એવા પદાર્થો છે જેનો ઉપયોગ અંતિમ ઉત્પાદન બનાવવા માટે થાય છે. આ ઇન્વેન્ટરીનો સંગ્રહ ભવિષ્યની જરૂરિયાતોને ધ્યાનમાં રાખીને કરવામાં આવે છે.

ઉદાહરણ: એક કાર કંપની માટે, સ્ટીલ, રબર, કાચ અને ઇલેક્ટ્રોનિક પાર્ટ્સ એ કાચા માલની ઇન્વેન્ટરી છે. આ સામગ્રીઓનો ઉપયોગ કારના જુદા-જુદા ભાગો બનાવવા માટે થાય છે.

 

2.કાર્યરત પ્રક્રિયા (Work-in-Process - WIP)

WIP ઇન્વેન્ટરી એ એવા ઉત્પાદનો છે જેનું નિર્માણ કાર્ય શરૂ થઈ ગયું છે, પરંતુ હજુ સુધી તે પૂર્ણ થયું નથી. આ માલ એક તબક્કામાંથી બીજા તબક્કામાં પસાર થઈ રહ્યો હોય છે.

ઉદાહરણ: કાર ઉત્પાદનમાં, જ્યારે સ્ટીલને કારના બોડીના આકારમાં ઢાળવામાં આવે છે, પરંતુ તેના પર પેઇન્ટિંગ અથવા એન્જિન ફિટ કરવાનું કામ બાકી હોય, ત્યારે તે WIP ઇન્વેન્ટરી ગણાય છે.

 

3.તૈયાર માલ (Finished Goods)

તૈયાર માલ એવા ઉત્પાદનો છે જેનું નિર્માણ કાર્ય પૂર્ણ થઈ ગયું છે અને તે વેચાણ માટે તૈયાર છે. આ ઇન્વેન્ટરી ગ્રાહકોની માંગને સંતોષવા માટે વેરહાઉસમાં સંગ્રહિત કરવામાં આવે છે.

ઉદાહરણ: સંપૂર્ણ રીતે તૈયાર થયેલી અને વેચાણ માટે તૈયાર કાર એ તૈયાર માલની ઇન્વેન્ટરી છે. આ કાર શોરૂમમાં અથવા ડિસ્ટ્રિબ્યુશન સેન્ટરમાં રાખવામાં આવે છે.

 

4.MRO પુરવઠો (Maintenance, Repair, and Operating)

MRO પુરવઠો એવા સાધનો, સ્પેરપાર્ટ્સ અને પુરવઠો છે જેનો ઉપયોગ ઉત્પાદન પ્રક્રિયામાં મશીનરીની જાળવણી અને સમારકામ માટે થાય છે. આનો સીધો ઉપયોગ અંતિમ ઉત્પાદનમાં થતો નથી, પરંતુ તે ઉત્પાદન ચાલુ રાખવા માટે જરૂરી છે.

ઉદાહરણ: કાર બનાવતી ફેક્ટરીમાં મશીનરી માટેના ગ્રીસ, લુબ્રિકન્ટ્સ, રિપેર માટેના સાધનો, અને ઓફિસ પુરવઠો (જેમ કે પેન, પેપર) એ MRO ઇન્વેન્ટરીના ભાગ છે.

 

આ ચારેય પ્રકારની ઇન્વેન્ટરીનું યોગ્ય સંચાલન (ઇન્વેન્ટરી મેનેજમેન્ટ) કરવું કોઈપણ ઉત્પાદક કંપની માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. તે ખર્ચ ઘટાડવા, ઉત્પાદકતા વધારવા અને ગ્રાહકની માંગને સમયસર સંતોષવા માટે મદદ કરે છે.