પાઠ્યક્રમ અને અભ્યાસક્રમનો અર્થ –Meaning of curriculum and syllabus

 

   અમુક મહિના કે વર્ષ દરમિયાન જે ચોક્કસ/નિશ્ચિત માહિતી આપવી તે પાઠ્યક્રમ.

  જયારે અભ્યાસક્રમ- કયા પ્રકારનું, કેવી રીતે, કઈ પદ્ધતિથી જ્ઞાન આપવાનું છે તે સાથે સંબંધ ધરાવે.

  સામાન્ય રીતે જુદા-જુદા વિષયોના વિષય-વસ્તુની રૂપરેખા એટલે...

  NCERT મુજબ- ‘વાંચન, લેખન અને ગણિત માત્ર અભ્યાસક્રમ નથી, જો કે તે અભ્યાસક્રમના ભાગરૂપે જરૂર છે. સ્વતંત્રતા આત્મનિર્ણય કે સામાજિક વિકાસ એ અભ્યાસક્રમ નથી, પણ તેનો ભાગ છે. પુસ્તકો, શેક્ષણિક સાધનો એ અભ્યાસક્રમ નથી, પણ અભ્યાસક્રમ માટેના સાધનો છે. શાળાના ઓરડાઓ, શાળાનું મકાન કે શિક્ષકો જેવી રીતે અભ્યાસક્રમ નથી, તેવી રીતે ઘર, દેવળ, મંદિર કે માતાપિતા પણ અભ્યાસક્રમ નથી. તેમ છતાં આ તમામ અભ્યાસક્રમના ભાગરૂપ જરૂર છે.”

  અદ્યતન અર્થ:’બધાજ વિદ્યાર્થીઓ માટે મહત્વના લેખવામાં આવતા અનુભવોને લગતી સર્વ સામાન્ય પ્રવૃતિઓ એટલે અભ્યાસક્રમ.”

અભ્યાસક્રમ માળખાનો અર્થ:

   શિક્ષણ ત્રિમુખી પ્રક્રિયા: શિક્ષક, બાળક અને પાઠ્યક્રમ

    આ ત્રણેયમાં પાઠ્યક્રમનું વિશેષ મહત્વ: કારણ કે પાઠ્યક્રમ વગર શિક્ષક યોગ્યરીતે ભણાવી નાં શકે અને વિદ્યાર્થીઓ યોગ્ય રીતે શિક્ષણ ગ્રહણ નાં કરી શકે. માટે અભ્યાસક્રમનું માળખું એ બાળકના સર્વાંગી વિકાસ કરવાનું એક સાધન છે.

   અભ્યાસક્રમની રચના શિક્ષણ ઉદેશ્યોને પ્રાપ્ત કરવા માટે કરવામાં આવે છે.

  પાઠ્યક્રમનું સંયોજન, સંગઠન તથા નિર્માણ એ અભ્યાસક્રમના મુખ્ય ચાર આધારો તથા તેના સબંધિત સિદ્ધાંતો ઉપર અવલંબિત છે.

  મુખ્ય ચાર આધારો: તાત્વિક, માંનોવેજ્ઞાનીક, સામાજિક અને વેજ્ઞાનિક છે.

ટૂંકમાં:”શિક્ષકે પોતે વિદ્યાર્થીની તેમજ સમાજની જરૂરિયાતો અને અપેક્ષાઓને ધ્યાને રાખી, શાળાનાં સાધનો અને પોતાની શક્તિઓનો ઉપયોગ કરી શિક્ષણ કાર્ય અર્થે કરવામાં આવતી રચના એટલે અભ્યાસક્રમ માળખું.”

પાઠ્યક્રમ અને અભ્યાસક્રમનો અર્થ Click Her for Video

*અભ્યાસક્રમ વિકાસ: સિદ્ધાંતો, સરંચના અને મૂલ્યાંકન (B.Ed માટેની બૂક ખરીદવા માટે અહીં Click કરો)*